FORUM MIASTECZEK POLSKICH

Forum Miasteczek Polskich, 16-17 września 2021 r.

Wprowadzenie komunalnego PIT, potrzeba finansowego wspierania cyfryzacji najmniejszych samorządów oraz rosnące koszty oświaty – to tematy jakie pojawiły się w trakcie dwudniowego Forum Miasteczek Polskich organizowanego w Warszawie w dniach 16 i 17 września 2021 r. W wydarzeniu udział wzięło blisko 300 samorządowców, ekspertów i polityków. Ze strony rządowej m.in. minister ds. rozwoju samorządu terytorialnego Michał Cieślak, wiceminister funduszy i polityki regionalnej Waldemar Buda i sekretarz stanu ds. cyfryzacji Janusz Cieszyński.

Forum Miasteczek Polskich odbyło się w dniach 16-17 września w Warszawie. Gościem specjalnym wydarzenia był Michał Cieślak, minister ds. rozwoju samorządu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Polityk wśród najbliższych planów podkreślił konieczność powołania rady samorządowej przy Premierze RP oraz organizowanie co 2-3 lata Krajowego Kongresu Samorządowego, na którym przedstawiane będą „dobre praktyki i to jak, jak jednostki samorządu terytorialnego radzą sobie z przepisami czy trudnościami administracyjnymi”. Padła także zapowiedź przygotowania projektu „dodatkowych źródeł finansowania JST z zakresu podatku PIT i CIT”. – Musicie mieć nowe źródła finansowania, poza tymi które oczywiście są już teraz – mówił.

Minister podkreślał, że „samorząd nie potrzebuje rewolucji, a ewolucji w funkcjonowaniu”. – 30 lat minęło, ale w legislacji niewiele się zmieniło. Stąd ogłoszony projekt Samorząd 3.0. Zgłoszone propozycje zmian legislacyjnych oceni i przeprowadzi powołana do tego celu rada naukowa. Polityk podtrzymał także plany przekształcenia Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w stały program, który raz w roku będzie uzupełniać budżet samorządów. – Będzie to mechanizm napędowy w zakresie inwestycji. Środki będą przyznawane na podstawie algorytmu. Michał Cieślak dodał, że łączny budżet w ramach Programu Inwestycji Strategicznych przekroczy 120 mld zł.

Więcej szczegółów w sprawie rozstrzygnięcia procesów naboru w ramach Programu Inwestycji Strategicznych przedstawił Waldemar Buda. Wiceminister funduszy i polityki regionalnej poinformował, że premier Mateusz Morawiecki powołał komisje, które ocenia wnioski samorządów w ramach rządowego Programu Inwestycji Strategicznych. Kwota do rozdysponowania w ramach pierwszego naboru wniosków to 20 mld zł. – Wydawało się że to potężna kwota, a wnioski opiewają na łączną kwotę 92 mld zł. Rozstrzygnięcia zapadną w ciągu kilku tygodni – zapewnił parlamentarzysta. Następny nabór ogłoszony zostanie w październiku.

W trakcie jednego z paneli Forum Miasteczek Polskich pojawił się wniosek o wprowadzenie tzw. komunalnego PIT, który byłby gwarantowany i niezmieniany. – Tak, aby politycy żadnej opcji nie chwalili się, że dali nam więcej pieniędzy. Nikt nam tego nie daje. Gospodarka się rozwija, rosną płace, więc rosną także wpływy podatkowe – mówił autor pomysłu Eugeniusz Gołembiewski, burmistrz miasta Kowal. Samorządowiec podkreślał, że „z roku na rok jest coraz trudniej pokrywać wydatki bieżące”. – Planowane zmiany podatkowe to koszt 13-15 mld zł dla JST. Problem ten będzie narastać, mamy inflację, rosnące koszty energii. W 2022 roku zmierzymy się ze skutkami wszystkich podwyżek, które już są i będą jeszcze większe. Uchwalenie budżetu z deficytem na wydatki bieżącej jest potencjalnie bardzo niebezpieczne – mówił burmistrz Gołembiewski.

Goście wydarzenia zwracali także uwagę na rosnące koszty oświaty. Dariusz Latarowski, burmistrz Grajewa, przekonywał, że nie wszystkie samorządy są gotowe, by przeznaczać coraz więcej pieniędzy na oświatę kosztem wydatków inwestycyjnych. Często, by ograniczać wydatki, konieczne okazuje się likwidowanie oddziałów w szkołach, a tego typu sytuację oznaczają protesty rodziców i burzliwe dyskusje na forum rady gminy. Stanisław Faber, były śląski kurator oświaty, zgadzał się, że problemem samorządów jest zbyt niska subwencja oświatowa. – Cudnie jest, gdy subwencja na poziomie szkół podstawowych równoważy wydatki na wynagrodzenia nauczycieli – mówił.

Bardzo ciekawa dyskusja, w której prezentowane były różne sposoby radzenia sobie z gospodarką odpadami, prowadzona była w panelu, który miał odpowiedzieć na pytanie czy system może być tańszy i efektywniej zarządzany. O ile zaproszeni eksperci mieli różne spostrzeżenia na to w jaki sposób efektywniej zagospodarowywać odpady, o tyle byli jednogłośni w ocenie, że taniej na pewno nie będzie. Hanna Marliere, prezes spółki Green Management Group, przekonywała, że efektywne zarządzanie gospodarką odpadami jest efektywniejsze, gdy gminy otwierają się na szerszą współpracę z sąsiednimi JST. – Lepiej robić to systemowo i planistyczne – usłyszeliśmy.

Część panelu została poświęcona także kwestii budowy spalarni odpadów komunalnych. Katarzyna Dziurska ze spółki PGE Energia Cieplna mówiła o problemie wykorzystania odpadów wysokokalorycznych z frakcji z grupy 19. Przedsiębiorstwo jest nastawione na współpracę z samorządami w zakresie budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów, ale najczęściej napotyka na problemy inwestycyjne. – Co jest przeszkodą? Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, ograniczenia planistyczne. Należy przewidywać budowę tego typu instalacji właśnie na etapie tworzenia aktów planu miejscowego – radziła dyrektor w spółce PGE EC.

Zbyt słabo postępująca cyfryzacja i problem ze sfinansowaniem tego typu usług przez mniej zamożne jednostki samorządu terytorialnego – to problem na jakie zwracali uwagę eksperci panelu poświęconego cyfryzacji samorząd. – Problemem są budżety gmin. Nasi klienci to bardzo duże samorządy, które są w stanie sfinansować wdrażanie e-usług z własnych środków, ale są to też mniejsze JST. Wykorzystanie e-usług na poziomie gmin nie jest zadowalające i mówię to z przykrością – mówił Janusz Szymura, prezes spółki Rekord SI. Na potrzebę wsparcia rządowego w dalszym procesie cyfryzacji zwracał uwagę także Grzegorz Sikorski, wójt gminy Hażlach.

Duży strumień środków finansowych na digitalizacją urzędów popłynie do najmniejszych miasteczek i gmin w ramach Programu Cyfrowa Gmina – zapowiedział sekretarz stanu ds. cyfryzacji Janusz Cieszyński. – Jesteśmy w przededniu jego uruchomienia. Program Cyfrowa Gmina będzie dobrym impulsem dla samorządów. W mojej ocenie kryteria podziału środków sprawią, że strumień pieniędzy będzie kierowany tam gdzie wyzwania są największe – do najmniejszych i tych gmin, które mają największe potrzeby – zapewniał polityk zgromadzonych samorządowców.

16 września 2021 r.

Dzień 1

SALA PLENARNA

SALA PLENARNA